Περίληψη εισήγησης σε διεθνές συμπόσιο
της Εύης Βουλγαράκη
Ο θεσμός των διακονισσών εξετάζεται συνήθως ιστορικά ή από πλευράς τυπικού, και καθώς διαπιστώνεται πως συνιστά αρχέγονη παράδοση της Εκκλησίας, ένας νοσταλγικός τόνος συνήθως επικυριαρχεί στη συζήτηση. Η συζήτηση για τα αίτια μιας αρνητικής για τον θεσμό ιστορικής εξέλιξης παραμένει πάντα επίκαιρη όσο και μια μελέτη σκοπιμότητας για την ανασύσταση του θεσμού σήμερα.
Στην παρούσα εισήγηση θα εξετάσουμε το θέμα από τη σκοπιά της ιεραποστολής και της μαρτυρίας της Εκκλησίας προς τα έξω δίνοντας έμφαση πέρα από τον δυτικό κόσμο με την προϊούσα αποχριστιανοποίησή του ιδίως στην ήπειρο της Αφρικής, όπου και η σημαντική πρωτοβουλία του πατριαρχείου Αλεξανδρείας.
Θα αναδείξουμε τις ιδιαίτερες ανάγκες των τοπικών κοινωνιών της Αφρικής, όπως επισημάνθηκαν και στις εισηγήσεις μητροπολιτών του παλαίφατου Πατριαρχείου. Θα αναφερθούμε κριτικά στις αντιδράσεις εκείνων των παραγόντων που παρεμποδίζουν εξωγενώς την άσκηση υγιούς ιεραποστολικού έργου στην Αφρική, με το πρόσχημα της παρεχόμενης βοήθειας, μέσω της οποίας και των όρων της οδηγούν τις εκκλησίες σε μια άλλου τύπου νεοαποικιοκρατική εξάρτηση και διαταράσσουν πλήρως την Ορθόδοξη εκκλησιολογία.
Λαμβάνοντας εξάλλου υπόψη την κοινή μέριμνα των φορέων της ιεραποστολής και των τοπικών εκκλησιών για μαρτυρία και διακονία, η οποία αναδεικνύεται στην υψηλή αφοσίωση των αφρικανικών μητροπόλεων σε έργα αναπτυξιακά, θα τονίσουμε τη σημασία που μπορεί να έχει η μεγαλύτερη στήριξη των γυναικών αλλά και η στήριξη των εκκλησιών από τις γυναίκες. Θα αναπτύξουμε τη θέση ότι μια περισσότερο φεμινιστική προσέγγιση της θεολογίας αποκαθιστά τη χριστιανική ανθρωπολογία σε συνθήκες πολύ ιδιαίτερων ανισοτήτων, όπου οι γυναίκες πλήττονται ιδιαίτερα. Αποκαθιστά εξάλλου μια υγιή κοινωνικότητα και κοινοτική ζωή που έχει ιδιαίτερα πληγεί από την απότομη συνάντηση της Αφρικής με τον σύγχρονο κόσμο. Θεραπεύει με τρόπο απαλό και σταδιακό, εν πολλοίς ανώδυνο, σοβαρά ζητήματα ηθικής τάξης που παραμένουν με άλλες μεθόδους άλυτα, όπως επί παραδείγματι αυτά που γεννά η παραδοσιακή αφρικανική πολυγαμία. Απαντά στη βία σε βάρος των γυναικών και τον υψηλότατο βαθμό γυναικοκτονιών, και δίνει σαφώς κατεύθυνση λύσης στο ζητούμενο της ανάπτυξης και της προκοπής, αλλά και στην αντιμετώπιση της φτώχειας.
Εξάλλου, τόσο στην περίπτωση Αφρικής όσο και του δυτικού κόσμου, θεωρούμε ότι το ιδιότυπο apartheid σε βάρος των γυναικών στο περιβάλλον της Εκκλησίας, αντίκειται απολύτως στον τρόπο που οι νέες ιδίως γυναίκες αντιλαμβάνονται την αποστολή τους και τον ρόλο τους στη ζωή, και είναι σημαντική παράμετρος αποχώρησης ή αδιαφορίας τους για την εκκλησιαστική ζωή, με αποτέλεσμα να δυσχεραίνεται και να αμελείται η σωτηριώδης αποστολή της Εκκλησίας και η απήχησή της στη σύγχρονη κοινωνία.
